Lumi i fundit i egër në Evropë është konsideruar gjithnjë në rrezik dhe statusi i Parkut Kombëtar është parë si niveli i vetëm i mbrojtjes që mund ta shpëtojë atë.
Pas një dekade përpjekjesh për mbrojtjen e lumit Vjosa, mbështetësit e kauzës janë mbledhur dhe organizuar vazhdimisht për t’i kërkuar Kryeministrit të Shqipërisë shpalljen e Vjosës, Park Kombëtar, sa më shpejt të jetë e mundur.
Në vitin 2020, Vjosa u shpall Park Natyror, por kjo nuk mjaftonte për të mbrojtur plotësisht Vjosën, pasi kompanitë mund të kërkonin ende naftë pranë Vjosës ose të ndërtonin diga në degët e saj, lumenjtë e vegjël që ushqejnë lumin kryesor.
Ndaj, ekspertët dhe mbështetësit e kauzës në fjalë shpreheshin njëzëri: PARK KOMBËTAR OSE ASGJË.
Kjo për arsyen se, Statusi i Parkut Kombëtar është një standard i njohur ndërkombëtarisht i mbrojtjes dhe i vetmi status që mund të ndalojë bizneset dhe qeveritë e ardhshme nga shkatërrimi i lumit me rrjedhje të lirë dhe degëve të tij.
Në këtë kuadër, ditën e sotme, është nënshkruar Memorandumi i Mirëkuptimit për shpalljen e Vjosës Park Kombëtar. Në këtë mënyrë ka nisur bashkëpunimi me organizatën amerikane mjedisore “Patagonia” për ta shpallur Vjosën një park të tillë.
Vjosa është lumi më i madh “i egër” i Evropës jashtë territorit të Rusisë. Në shtator të vitit 2020, politikanët shqiptarë njoftuan publikisht krijimin e një parku kombëtar të lumit të egër Vjosa, i cili do të mbronte të gjithë rrjetin e degëve. Sidoqoftë, që nga ajo kohë, qytetarët dhe aktivistët lokalë mbeten të alarmuar gjithnjë, me frikën e kompromiseve të fshehura.
Grupet shqiptare dhe ndërkombëtare të ruajtjes së natyrës si “EcoAlbania”, “Riverwatch” dhe “EuroNatur” i kanë bërë thirrje publikut dhe liderëve politikë të regjistrojnë të ardhmen e Vjosës dhe ta shpallin “Park Kombëtar”. Nëse do të jetë i suksesshëm, ky do të jetë parku i parë kombëtar i lumit të egër të Evropës dhe i pashembullt në Evropë për nga rëndësia ekologjike.
Me këtë akt do të mbroheshin mbi 300 km lumenj dhe përrenj, strehues të mbi 1 mijë e 100 speciesh, shumë prej të cilave konsiderohen të kërcënuara.
POR, CILAT JANË PËRFITIMET E SHPALLJES SË VJOSËS PARK KOMBËTAR?
- Shqipëria do të kishte parkun e parë kombëtar të lumit të egër në Evropë, që vlerësohet të tërheqë rreth 1.5 milionë vizitorë dhe 10-30 milionë euro të ardhura çdo vit.
- Rritja e turizmit kombëtar dhe ndërkombëtar. Parqet Kombëtare marrin 20% më shumë vizitorë se çdo lloj parku tjetër.
- Rritja e punësimit: Bazuar në të dhënat nga parqet e tjera kombëtare në Ballkan, për çdo vend pune të krijuar në Parkun Kombëtar, do të krijohen 6 vende pune shtesë në komunitetet lokale aty pranë.
- Zhvillimi i mëtejshëm i ekoturizmit, i cili u mundëson shqiptarëve të shijojnë bukuritë e lumit dhe natyrës pa i dëmtuar ato, duke ruajtur në këtë mënyrë trashëgiminë kulturore dhe mënyrën e jetesës së ndërtuar rreth Vjosës.
- Ruajtja e lumit të fundit të egër në Evropë (jashtë Rusisë). Vjosa ofron një habitat për rreth 1100 specie, shumë prej të cilave janë specie të rrezikuara globalisht.
ÇFARË DO TË NDODHTE NËSE NË VJOSË DO TË NDËRTOHEN HIDROCENTRALE?
Sipas studiuesve, ndërtimi i hidrocentraleve mbi Vjosë do të sjellë dëme të trefishta: ekonomike, mjedisore dhe sociale. Sipas raportit, për shkak të karakteristikave specifike të lumit, ndërtimi i hidrocentraleve mbi të nuk do të prodhojë energji sipas parashikimeve, por në sasi më të vogla.
Nëse kompanitë që do të ndërtojnë hidrocentralet do të duan ta shmangin këtë fenomen, kostot ekonomike do të jenë shumë të larta. Ndaj me shumë gjasa, energjia e prodhuar nuk do të jetë në nivelet e dëshiruara nga kompanitë.
Nga ana mjedisore, ndërtimi i hidrocentraleve do të shkatërrojë florën dhe faunën e lumit, i cili është vendbanim për shumë specie të rralla
Nga ana sociale, në raport parashikohet se ndërtimi i digave të hidrocentraleve do të prekë jetën e banorëve të zonës, të cilët jetojnë me bujqësi, kryesisht në prodhimin e vajit të ullirit dhe grurit.
ÇFARË ËSHTË NJË PARK KOMBËTAR?
Në mënyrë të rreptë, ato janë zona të mbrojtura që gëzojnë një status juridik dhe juridik të përcaktuar sipas ligjeve të vendit në të cilin ndodhen. Kjo situatë kërkon mbrojtjen dhe ruajtjen e florës dhe faunës së saj të pasur dhe të disa karakteristikave të veçanta përkatëse, të cilat zakonisht janë hapësira të mëdha të hapura që kufizojnë lëvizjen e njerëzve.
Sepse qëllimi është mbrojtja, ruajtja dhe parandalimi i përkeqësimit të ekosistemeve që banojnë në këto hapësira dhe karakteristikave që u japin atyre identitet. Në mënyrë që brezat e ardhshëm të mund të shijojnë këto hapësira.
FUNKSIONET E NJË PARKU KOMBËTAR
Mbron biodiversitetin dhe ekosistemet
Mbron habitatet e rrezikuara
Garanton diversitetin kulturor
Mbron florën dhe faunën e rrezikuar
Mbron një mjedis unik natyror
Ruan skenarët idealë të kërkimit
Ruajtja dhe ruajtja e zonave paleontologjike
Mbrojtja dhe ruajtja e rezervave të shpellave
Shmang trafikimin e paligjshëm të specieve
Shmang mbizhvillimin
RËNDËSIA E PARQEVE KOMBËTARE
Rëndësia e një parku kombëtar mund të variojë nga mbrojtja dhe ruajtja e habitateve dhe ekosistemeve të tij ose karakteristikat e veçanta të florës dhe faunës së tij. Ato japin një kontribut të madh në ekuilibrin biologjik, pasi synojnë të mbrojnë speciet e florës dhe faunës shumë tipike ose unike për këto zona. Por ka një tjetër prioritet ekonomik, qoftë edhe kombëtar, që do ta shohim së shpejti.
Gjenerimi i të ardhurave: Çdo ditë ata sjellin shumë para në vendet për koncepte të tilla si ekoturizmi dhe aktivitete aventureske, zona kampingu, ngjitje malore etj.
Gjenerimi i burimeve natyrore të rinovueshme: Shumë parqe kombëtare kanë potencial të madh për burime të rinovueshme, duke përfshirë prodhimin e ujit dhe drurit të imët, dhe prodhimi i tyre kontrollohet.
Ruajtja e burimeve natyrore: Këto lloj zonash të mbrojtura priren të ofrojnë stabilitet klimatik për një pjesë të madhe të popullsisë së botës, duke ndihmuar në stabilizimin e klimës, tokës dhe disa nga efektet e fatkeqësive të mundshme natyrore.
Pra, rëndësia e parqeve natyrore të mbrojtura është absolutisht e nevojshme dhe jetike për mbijetesën e kombit dhe të botës në tërësi, si dhe të planetit tonë.
Përgatiti E.H-Gazeta Shqiptare!
